Heb ik recht op compensatie van feestdagen?

Ik werk op dinsdag, woensdag en vrijdag. Vrije dagen op Hemelvaartsdag en tweede feestdagen loop ik standaard mis. Dus ik heb in verhouding veel minder vrij dan collega’s. Heb ik recht op compensatie?

We kennen in Nederland een ruime hoeveelheid aan nationale en christelijke feestdagen. Voor de ene werknemer betekent een feestdag buiten het weekend een extra doorbetaalde vrije dag. Terwijl een andere werknemer net pech heeft in verband met zijn parttime werkdagen. Maar is dat zo? Je hoort het vaak en je zou het denken. Het College voor de Rechten van de mens deed onlangs een opvallende uitspraak.

Veel werknemers denken dat zij op een feestdag een wettelijk recht hebben op een vrije dag. Maar dat is niet automatisch het geval. Het is geregeld in de cao, in een bedrijfsreglement of in je arbeidsovereenkomst. Is er niets geregeld, dan heb je niet zomaar vrij en moet je speciaal vrij nemen. Evenmin bestaat er automatisch een recht op een toeslag voor het werken op een feestdag.

Als feestdagen niet in het weekend vallen, kan dat nadelig uitvallen. Zoals bij onze vraagsteller. Die krijgt op jaarbasis dus altijd standaard minder vrij dan de collega’s. Is dit geen ongelijke behandeling? De wettelijke regel is immers dat een werkgever geen onderscheid mag maken in arbeidsvoorwaarden op grond van een verschil in arbeidsduur. En inderdaad: het College voor de Rechten van de Mens heeft onlangs geoordeeld dat een werkgever een verboden onderscheid had gemaakt door een parttimer niet te compenseren voor een ‘tekort’ aan vrije feestdagen.

De beste manier volgens het College om dit onderscheid recht te zetten is het werken met een zogenaamd jaarurensysteem. Het College legt dit als volgt uit: elk jaar wordt het aantal werkdagen bepaald. Dit is het totale aantal dagen verminderd met de weekeinden en verminderd met de feestdagen die niet in het weekend vallen. Gedeeld door vijf levert dit het aantal werkweken per jaar op. Dit aantal werkweken wordt vervolgens weer vermenigvuldigd met de gemiddelde arbeidsduur per werknemer per week. De feestdagen zijn daarmee voor iedere werknemer in het jaarurensysteem verdisconteerd en wel naar rato van de omvang van de arbeidsduur. De voltijder profiteert volledig van de feestdagen, de deeltijder naar rato. Iedereen werkt daarmee in verhouding een gelijk aantal uren.

Tot slot twee belangrijke kanttekeningen. Allereerst: het College gaf dit oordeel in een afzonderlijke casus en niet iedere casus is zomaar vergelijkbaar. In deze zaak speelde de eigen cao een rol en andere omstandigheden, waaronder ook de vraag of en welke invloed de werknemer had op de keuze van zijn vaste wekelijkse werkdagen.

De tweede kanttekening: de oordelen van het College zijn weliswaar heel belangrijk maar juridisch gezien niet bindend. Het is dus nog geen uitgemaakte zaak dat iedereen voortaan recht heeft op compensatie van „niet genoten feestdagen.” Maar de zaak komt door deze uitspraak waarschijnlijk wel in beweging.

Dit artikel verscheen ook in het Reformatorisch Dagblad.