Kan ik zomaar een vluchteling uit Oekraïne in dienst nemen?

Via een opvangadres in onze kerkelijke gemeente heb ik een vluchteling uit Oekraïne leren kennen die ik graag in dienst zou willen nemen. Waar moet ik als werkgever rekening mee houden?

Veel Oekraïense vluchtelingen vinden een tijdelijke opvang in Nederland. Het is mooi om te zien dat er in en vanuit veel kerkelijke gemeentes particuliere opvanginitiatieven worden gecoördineerd. Redelijke kans dat u via uw gemeente de komende tijd kennis zult maken met een Oekraïner. En het is zeker niet denkbeeldig dat u hem of haar goed in uw onderneming zou kunnen gebruiken. Daar zou niet alleen u als ondernemer mee geholpen kunnen zijn; door het aanbieden van werk geeft u ook perspectief aan de vluchteling.

Maar is het überhaupt mogelijk om Oekraïners in dienst te nemen? Het antwoord: ja! Over het algemeen is het niet eenvoudig om werknemers in dienst te nemen die afkomstig zijn uit een land dat geen deel uitmaakt van de Europese Economische Ruimte. Inwoners van buiten die ruimte moeten in principe beschikken over een tewerkstellingsvergunning (voor een korte duur) of over een gecombineerde vergunning voor verblijf en arbeid. Of er moet sprake zijn van een asielaanvraag die al langer duurt.

Maar met ingang van 1 april is de eis van een tewerkstellingsvergunning voor vluchtelingen uit Oekraïne vervallen. Omslachtige en tijdrovende procedures gelden dus niet. De Oekraïner moet wel beschikken over een document waaruit de verblijfsstatus als tijdelijk beschermde blijkt én over een BSN. Deze documenten worden verstrekt door de gemeente waar de vluchteling zich heeft ingeschreven. De werkgever is vervolgens verplicht om van de arbeidsovereenkomst melding te doen bij het UWV, tenminste twee dagen voor aanvang van het dienstverband.

Ik gaf al aan: een dienstverband kan voor beide partijen gunstig uitpakken. Maar hier moeten we wel alert blijven. De verhouding tussen de ondernemer en de vluchteling is totaal ongelijkwaardig. Laten we er voortdurend op letten dat die ongelijkwaardigheid zich niet op de een of andere manier vertaalt in een scheve arbeidsverhouding.

Begin de arbeidsverhouding dus altijd met een correcte, persoonlijke arbeidsovereenkomst. Wanneer u melding maakt van het dienstverband bij het UWV, gaat deze instantie ervan uit dat u dit hebt gedaan. Maak van de vluchteling dus geen zogenaamde zelfstandige, geef hem geen opdracht zoals je die aan een aannemer zou geven, en begin ook niet aan inhuur via uitzendachtige constructies. Neem hem of haar in dienst en ga een persoonlijke arbeidsrelatie met hem of haar aan. En voorzie dan ook ruim in arbeidsvoorwaarden, die niet afwijken van de andere collega’s binnen de onderneming.

Laten we ervoor waken dat niet de schijn ontstaat dat ondernemend Nederland misbruik maakt van deze situatie. Het is tergend schrijnend hoe er in het verleden soms is omgegaan met arbeiders uit het oostelijke deel van de Europese Unie wat betreft huisvesting en arbeidsomstandigheden. Dat verdient zeker geen navolging.

Dit artikel verscheen eerder in het Reformatorisch Dagblad.